Γιατί τό θέατρο τῆς Ἐπιδαύρου ἔχει τέτοια ἀκουστική;

Ἡ ἐντυπωσιακή ἀκουστική τοῦ ἀρχαίου θεάτρου τῆς Ἐπιδαύρου ὀφείλεται στά πέτρινα ἑδώλιά του, καθώς τό σχῆμα καί ἡ διάταξή τους εἶναι ἰδανικά γιά τό φιλτράρισμα τοῦ θορύβου χαμηλῆς συχνότητας, διαπιστώνουν Ἀμερικανοί φυσικοί.

Ἀπό τόν 1ο π.Χ. αἰώνα κιόλας, ὁ Ρωμαῖος ἀρχιτέκτονας Βιτρούβιος θαύμαζε τό πῶς οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες εἶχαν διαρρυθμίσει τά καθίσματα τῆς Ἐπιδαύρου «σύμφωνα μέ τήν ἐπιστήμη τῆς ἁρμονίας» γιά νά ἀκούγονται καθαρότερα οἱ φωνές τῶν ἠθοποιῶν. Ἀκόμα καί ὁ παραμικρός ψίθυρος στή σκηνή τοῦ θεάτρου ἀκούγεται πεντακάθαρα στίς τελευταῖες θέσεις σέ ἀπόσταση 60 μέτρων.

Τό θέατρο κατασκευάστηκε τόν 4ο π.Χ. αἰώνα καί ἦρθε ξανά στό φῶς τό 1881. Ἀρχικά εἶχε 34 θέσεις καθισμάτων, οἱ Ρωμαῖοι ὅμως πρόσθεσαν ἄλλα 21. Ὁ Νίκο Νετκλέρκ καί ἡ Σίντι Ντεκέιζερ τοῦ Ἰνστιτούτου Τεχνολογίας τῆς Τζόρζτια, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἤδη μελετήσει τήν ἀκουστική σέ ἀρχαῖ θέατρα τῶν Μάγια στό Μεξικό, ἀποφάσισαν νά διερευνήσουν τή θαυμάσια ἀκουστική τῆς Ἐπιδαύρου.

Ὅπως ἀναφέρεται στή μελέτη τους ποὺ δημοσιεύτηκε στό Nature.com, οἱ ὑπολογισμοί τους ἔδειξαν ὅτι οἱ κλιμακωτές θέσεις τοῦ θεάτρου λειτουργοῦν ὡς ἠχητικό φίλτρο, καθώς τό σχῆμα τους εἶναι ἰδανικό γιά νά καταστέλλει τούς ἤχους χαμηλῆς συχνότητας, κύριο συστατικό τοῦ θορύβου. Ἡ διάταξη τῶν θέσεων, πού θυμίζει τά πάνελ ἠχομόνωσης σέ σχῆμα αὐγοθήκης, φιλτράρει τίς συχνότητες κάτω ἀπό 500 Hertz, ὅπως τό μουρμούρισμα τοῦ κοινοῦ καί τό θρόισμα τῶν φύλλων. Ἡ ἐξασθένιση τῶν χαμηλῶν συχνοτήτων ἐπιτρέπει νά ἀκούγονται πλουσιότερες οἱ φωνές τῶν ἠθοποιῶν, πού ἀποτελοῦνται κυρίως ἀπό ὑψηλές συχνότητες. Ἡ ἀφαίρεση τῶν χαμηλῶν τόνων ἀπό τίς φωνές δέν δημιουργεῖ πρόβλημα, καθώς ὁ ἀνθρώπινος ἐγκέφαλος μπορεῖ νά συμπληρώνει τίς συχνότητες πού λείπουν – ἕνα φαινόμενο πού ἀξιοποιεῖται σέ ἠχεῖα μικροῦ ὄγκου τά ὁποῖα ἀκούγονται στό ἀφτί πολύ μεγαλύτερα.

Οἱ ἐρευνητές παραδέχονται ὅτι ἡ παρουσία κοινοῦ στό θέατρο πιθανότατα θά ἄλλαζε τήν ἀκουστική του μέ τρόπο πού δέν εἶναι εὔκολο νά ὑπολογιστεῖ, λόγω τοῦ περίπλοκου σχήματος καί τῆς ἀνομοιογένειας τοῦ ἀνθρώπινου σώματος. Ὑποστηρίζουν ὅμως ὅτι τά συμπεράσματά τους γιά τό θέατρο τῆς Ἐπιδαύρου θά μποροῦσαν νά ἀξιοποιηθοῦν στό σχεδιασμό σταδίων μέ καλύτερη, φυσική ἀκουστική.